W jaki sposób wybrać odpowiedni typ gwintownika

Przy wyborze gwintownika odpowiedniego do zastosowania, należy rozważyć kilka czynników. Aby wybrać właściwy gwintownik do danego zastosowania, zalecamy następujące postępowanie.
Różne typy gwintowników
Typ zastosowanego gwintownika zależy rodzaju gwintowanego otworu.
Typ zarysu gwintu i materiał (obszar zastosowań ISO)
Należy wyszukać właściwy typ zarysu gwintu i gwintowany materiał.
Typ nakroju gwintownika
Rodzaj gwintowanego otworu określa, jaki powinien zostać zastosowany typ nakroju.
Różne typy gwintowników
Gwintowniki można podzielić na cztery grupy: gwintowniki z prostymi rowkami wiórowym, gwintowniki ze skośną powierzchnią natarcia, gwintowniki ze śrubowym rowkiem wiórowym i gwintowygniataki. Wybór grupy narzędzi zależy od typu gwintowanego otworu (nieprzelotowy lub przelotowy) oraz materiału, z którego jest wykonany obrabiany przedmiot.

Gwintownik z prostymi rowkami wiórowymi

Gwintownik ze skośną powierzchnią natarcia

Gwintownik ze śrubowym rowkiem wiórowym

Gwintowygniatak
Gwintowniki
Gwintowniki skrawają materiał i tworzą się wióry.
Gwintowygniataki (gniotowniki)
Zalety w porównaniu do gwintowników:
- Wygniatanie gwintu trwa zwykle krócej od jego skrawania
- Możliwość wykonywania głębokich gwintów, do 3.5 × D, bez problemów z odprowadzaniem wiórów
- Zazwyczaj trwalsze od gwintowników
- Jeden typ narzędzia może zazwyczaj pracować w różnych materiałach, jak też w otworach przelotowych i nieprzelotowych
- Stabilna konstrukcja, małe ryzyko złamania narzędzia
- Gwarancja wykonania gwintów o żądanych tolerancjach
- Nie generują wiórów
- Wytrzymałość gwintu większa nawet o 100% (większa wytrzymałość na ścinanie)
- Mniejsza chropowatość powierzchni gwintu
Warunki wstępne dla efektywnej pracy:
- Tylko do materiałów charakteryzujących się odpowiednią ciągliwością
- Najwyższa zalecana wytrzymałość na rozciąganie 1200 N/mm2
- Wymagana jest precyzja wymiarowa średnicy wywierconego otworu
- Dobre smarowanie
Typ zarysu gwintu i materiał (obszar zastosowań ISO)
Gwintowniki są dostępne w wielu zarysach gwintów. Przed rozpoczęciem gwintowania należy ustalić zarys gwintu, który zamierzamy wykonać. Dowiedz się więcej informacji o zarysach gwintów i ich obszarach zastosowań.
W tabeli poniżej przedstawiono zarysy gwintów, które można wykonać za pomocą gwintowników i gwintowygniataków zoptymalizowanych pod kątem poszczególnych materiałów oraz zorientowanych na wszechstronność.
![]() | ![]() | ![]() | ![]() | ![]() | Zastosowania uniwersalne |
M, MF, UNC, UNF | M, MF, UNC, UNF, G, NPT, NPTF | M, MF, UNC, UNF, G | M, MF, UNC, UNF | M | M, MF, UNC, UNF, G, NPT, NPTF, EGM |
Typ nakroju gwintownika
Nakrój gwintownika to specjalne rowkowanie, dzięki któremu obrabianych jest kilka zwojów jednocześnie. Zwykle o typie nakroju, który powinien zostać zastosowany, decyduje rodzaj gwintowanego otworu. Powszechnie stosowane są trzy rodzaje nakroju: B, C i E.
Nakrój typu B=3.5–5-krotność podziałki gwintu
Długi nakrój:
- Duży moment
- Bardzo mała chropowatość powierzchni
- Cienkie wióry
- Mały nacisk na nakrój
- Większa trwałość
- Najczęściej stosowane w gwintownikach ze skośną powierzchnią natarcia

Nakrój typu C=2 – 3.5-krotność podziałki gwintu
Średni nakrój:
- Mały moment obrotowy
- Mała chropowatość powierzchni
- Wióry o przeciętnej grubości
- Normalny nacisk na nakrój
- Normalna trwałość
- Najczęściej stosowana konstrukcja
- Typowy nakrój do otworów nieprzelotowych
- Najczęściej stosowane w gwintownikach ze śrubowym rowkiem wiórowym

Nakrój typu E=1.5 – 2-krotność podziałki gwintu
Krótki nakrój:
- Mały moment obrotowy
- Mała chropowatość powierzchni
- Grube wióry
- Duży nacisk na nakrój
- Mniejsza trwałość
- Konstrukcja do szczególnych zastosowań
- Stosować do otworów z niewielkim odstępem przy dnie

Tabela typów nakiełków i nakrojów gwintowników
Nakiełek na początku części skrawającej jest wynikiem procesu produkcyjnego gwintowników. W poniższej tabeli zestawione zostały najczęściej stosowane wspólnie nakiełki i nakroje, uporządkowane wg średnicy gwintownika.
1 Nakiełek zewnętrzny pełny | 2 Nakiełek zewnętrzny zmniejszony | 3 Nakiełek wewnętrzny | 4 Bez nakiełka | |
![]() | ![]() | ![]() | ![]() | ![]() |
Gwintownik, mm | Gwintownik, cale | B 3.5 - 5 | C 2 - 3.5 | E 1.5 - 2 |
≤5 | >nr 1-nr 10 | 1 | 1 | 1 |
>5 ≤6 | >nr 12-1/4 | 1 | 1, 2 | 1 |
>6 ≤10 | >1/4-1/2 | 1 | 1, 2, 4 | 1, 4 |
>10 ≤12 | >3/8-1/2 | 2, 3 | 2, 3 | 2, 3 |
>12 | >1/2 | 3 | 3 | 3 |